اعاده ی دادرسی
دادرس پرونده نیز مانند سایرین ممکن است در معرض خطا و اشتباه قرار بگیرد. به همین دلیل اعاده ی دادرسی پیشبینی شده برای مواردی که حکم قطعیت یافته و پرونده مختومه شده اما در قطعیت حکم ، اشتباه و خطای قاضی دخیل بوده و پرونده نیاز به رسیدگی مجدد دارد. در رسیدگی مجدد که به درخواست محکوم علیه است نیز همان قاضی که رای صادر نموده ، رسیدگی مجدد انجام می دهد.
نسبت به احکامی که قطعیت یافته ممکن است به جهات ذیل درخواست اعاده دادرسی بشود:
۱. موضوع حکم ، مورد ادعای خواهان نبوده باشد
۲. حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد
۳. طرف مقابل درخواست کننده اعاده دادرسی ، حیله وتقلبی به کار برده که در حکم دادگاه موثر بوده
۴. حکم دادگاه مستند به اسنادی بوده که پس از صدور حکم ، جعلی بودن آن ها ثابت شده باشد
۵. پس از صدور حکم ، اسناد و مدارکی به دست آید که دلیل حقانیت درخواست کننده اعاده دادرسی باشد و ثابت شود اسناد و مدارک یاد شده در جریان دادرسی مکتوم بوده و در اختیار متقاضی نبوده است
۶. حکم صادره با حکم دیگری در خصوص همان دعوا و اصحاب آن ، که قبلا توسط همان دادگاه صادر شده است ، متضاد باشد بدون آنکه سبب قانونی موجب این مغایرت باشد
۷. وجود تضاد در مفاد یک حکم که ناشی از استناد به اصول یا به مواد متضاد باشد
مهلت درخواست اعاده دادرسی:
مهلت درخواست برای اشخاص مقیم ایران ، نسبت به آرای حضوری قطعی ، بیست روز از تاریخ ابلاغ و نسبت به آرای غیابی ، بیست روز از تاریخ انقضای مهلت واخواهی و درخواست تجدید نظر می باشد. همچنین مهلت درخواست برای اشخاص مقیم خارج ، نسبت به آرای حضوری قطعی ، دو ماه از تاریخ انقضای مهلت واخواهی و درخواست تجدید نظر می باشد. چنانچه اعاده دادرسی به جهت مغایر بودن دو حکم باشد ، ابتدای مهلت از تاریخ آخرین ابلاغ هر یک از دو حکم است. در صورتی که جهت اعاده دادرسی ، جعلی بودن اسناد یا حیله و تقلب طرف مقابل باشد ، ابتدای مهلت اعاده دادرسی ، تاریخ ابلاغ حکم نهایی مربوط به اثبات جعل یا حیله و تقلب می باشد. هرگاه جهت اعاده دادرسی ، وجود اسناد دو مدرکی باشد که مکتوم بوده ، ابتدای مهلت از تاریخ وصول اسناد و مدارک یا اطلاع از وجود آن محاسبه می شود. این تاریخ باید در دادگاهی که به درخواست رسیدگی می کند ، اثبات گردد.
در دادخواست اعاده دادرسی مراتب زیر درج می گردد:
- نام و نام خانوادگی ، محل اقامت و سایر مشخصات درخواست کننده و طرف او
- حکمی که مورد درخواست اعاده دادرسی است
- مشخصات دادگاه صادر کننده حکم
- جهتی که موجب درخواست اعاده دادرسی شده
- در صورت تقدیم دادخواست توسط وکیل ، مشخصات وی باید ذکر و وکالتنامه نیز پیوست دادخواست گرد
حکمی که از دادگاه نخستین صادر و عینا در دادگاه تجدید نظر تایید می شود ، مرجع اعاده دادرسی و اعتراض ثالث نسبت به آن دادگاه تجدید نظر است. به جز آنچه که در دادخواست اعاده دادرسی ذکر شده است ، جهت دیگری مورد رسیدگی قرار نمی گیرد.
پس از قبولی دادخواست اعاده دادرسی به شرح ذیل اقدام می گردد:
الف) اگر محکوم به غیر مالی باشد اجرای حکم متوقف خواهد شد.
ب) اگر محکوم به مالی باشد و امکان اخذ تامین و جبران خسارت احتمالی باشد ، به تشخیص دادگاه از محکوم له تامین مناسب اخذ و اجرای حکم ادامه می یابد.
ج) در مواردی که درخواست مربوط به یک قسمت از حکم باشد ، حسب مورد مطابق بند های الف و ب اقدام می گردد.
با درخواست اعاده دادرسی اجرای حکمی که مورد اعاده ی دادرسی است به تاخیر نمی افتد. هرگاه پس از رسیدگی ، دادگاه درخواست اعاده ی دادرسی را وارد تشخیص دهد ، حکم مورد اعاده دادرسی را نقض و حکم مقتضی صادر می کند. در صورتی که این درخواست راجع به قسمتی از حکم باشد ، فقط همان قسمت نقض یا اصلاح می گردد. این حکم از حیث تجدید نظر و فرجام خواهی تابع مقررات مربوط خواهد بود. اگر جهت اعاده دادرسی ، مغایرت دو حکم باشد ، دادگاه پس از قبول اعاده دادرسی ، حکم دوم را نقض و حکم اول به قوت خود باقی خواهد بود. نسبت به حکمی که پس از اعاده دادرسی صادر می گردد ، دیگر اعاده دادرسی از همان جهت پذیرفته نخواهد شد. در اعاده دادرسی غیر از طرفین دعوا شخص دیگری به هیچ عنوان نمی تواند داخل در دعوا باشد.
اعاده ی دادرسی به دو دسته تقسیم می شود:
۱. اعاده دادرسی اصلی
۲. اعاده دادرسی طاری
در اعاده دادرسی اصلی متقاضی بطور مستقل آن را درخواست مینماید. این دادخواست به دادگاه صادر کننده حکم تقدیم می شود. در اعاده دادرسی طاری در اثنای یک دادرسی ، حکمی بعنوان دلیل ارائه می شود و کسی که حکم یاد شده علیه او ابراز گردیده ، نسبت به آن درخواست اعاده دادرسی می نماید. این دادخواست به دادگاهی تقدیم می شود که حکم در آنجا بعنوان دلیل ابراز شده است.
